Isoleren met planten. Daar zal vaak om gelachen worden, vooral door de aardolie-industrie. Die maakt namelijk veel van het isolatiemateriaal dat in jouw huis is of misschien nog komt. Een hoop isolatiemateriaal is een ramp voor het milieu. Er zijn giftige of gemene stoffen in verwerkt, die slecht zijn voor de gezondheid en ook nog eens groot gevaar opleveren bij brand. Bijna al het isolatiemateriaal gaat na verloop van tijd in elkaar zakken, deels oplossen en in het milieu verwaaien. Een horrorscenario voor het milieu, waar toekomstige generaties ook nog in moeten leven.
Hoe kan dit anders? En écht duurzaam? Nou, wist je dat planten net zo goed kunnen isoleren als de rommel waar ik het hierboven over heb? Waarom zijn de meeste muren dan kaal? Naast isoleren zijn planten ook nog ergens anders kampioen in: hitte tegenhouden. Lees hieronder meer!
Je huis slim en écht duurzaam isoleren
Isoleren is belangrijk. Door je huis te isoleren, gaat minder warmte verloren in de winter. Dat bespaart geld. Veel muren in Nederland kunnen de warmte niet lang vasthouden. In de zomer warmen de muren juist heel snel op, geven ze ’s nachts nog lang warmte af en hinderen ze afkoeling.
Planten en bomen zorgen voor verkoeling in de zomer. De laatste tijd is hier steeds meer aandacht voor. Verschillende universiteiten hebben onderzoek gedaan naar de toepassing van planten bij gebouwen. Daaruit komen interessante resultaten. Planten blijken heel veel voordelen te hebben voor mens en natuur. Maar hoeveel kun je met planten besparen op je energiekosten?
Groene gevels en daken
Planten kunnen een bijdrage leveren aan een betere isolatie van je woning. De mens gebruikt al eeuwenlang de natuur om daken en muren te bedekken. Bijvoorbeeld in Scandinavië zie je vaak huizen waarvan het dak bedekt is met groen. Dat helpt de warmte vast te houden in de winter. In de Mediterrane landen worden planten en bomen juist gebruikt om schaduw te creëren en zo de huizen koel te houden.
Groene gevels zijn muren waar planten tegenaan groeien. Dat kunnen planten zijn die zelf omhoog klimmen tegen de muur, maar ook planten die in bakken aan de muur groeien. Er zijn verschillende planten met elk hun eigenschappen. Planten groeien snel of langzaam, behouden hun blad in de winter of worden kaal.
Groene daken zijn daken die bedekt zijn met planten. Hier blijkt het groen een grote bijdrage te leveren om opwarming van het dak tegen te gaan. Ook kan het groen flink wat water opnemen, wat de kans op wateroverlast verkleint.
Maar als je kijkt in jouw omgeving, zie je waarschijnlijk erg veel kale muren en daken. De zon krijgt in de zomer uitgebreid de kans om deze oppervlakten flink op te warmen. In de winter heeft de wind vrij spel om deze muren en daken snel af te laten koelen. Planten kunnen hierin een belangrijke rol spelen om deze nadelen sterk te verminderen.
Welke voordelen heeft een groene gevel?
Een groene gevel heeft veel voordelen. Beplanting tegen je muur bespaart energie, verlengt de levensduur van de gevel, zuivert de lucht en is winst voor de natuur.
Via de gevel lekt warmte naar buiten. Dat komt bijvoorbeeld door regen, maar vooral door de wind. Hoe harder het waait, hoe sneller warmte wordt afgevoerd en hoe sneller dus de afkoeling. Als het hard waait, heb je het vaak sneller koud en wil je bijvoorbeeld warme handschoenen aandoen. Ook koude regendruppels die je muur natmaken zorgen voor een snellere afkoeling.
Een groene gevel heeft verschillende voordelen in elk jaargetijde. In de winter helpen planten de gevel te isoleren en dus de warmte vast te houden. In de zomer weert een muur met beplanting juist heel veel warmte. Op deze manier werkt een groene muur dus multifunctioneel.
Hoeveel energie bespaart een groene muur?
Een groene gevel bespaart op meerdere manieren. Het dient als regenscherm zodat de muur droger blijft. Dat bespaart minimaal een aantal procenten energie. Als de planten een aantal centimeters van de muur hangen, zorgt een stilstaande luchtlaag voor isolatie (een 5 cm dikke laag stilstaande lucht isoleert net zo goed als dubbel glas). Tot slot werken de bladeren in de winter als een deken, die de warmte uit de stenen deels terugkaatst waardoor de muur warmer blijft dan andere objecten.
Uit onderzoek blijkt dat een groene gevel het warmteverlies met ongeveer 3% tot zelfs 36% kan beperken. Hoe dichter de plant is gegroeid, hoe beter natuurlijk de isolatie. De besparing op verwarming ligt volgens onderzoek op ongeveer 6% als je nog geen gangbare muurisolatie hebt. Dat is wel minder dan gangbare isolatie.
In de zomer bespaart muurisolatie nog veel meer, als je een airco gebruikt. Kale muren kunnen tot 60 graden opwarmen en blijven ook een groot deel van de nacht nog boven de 30 graden. Daardoor koelt je woning ’s nachts veel te traag af, wat tot gevolg heeft dat mensen airco’s gaan installeren die juist meer warmte uitstoten.
Planten tegen de muur zorgen ervoor dat deze niet verder opwarmt dan ongeveer de luchttemperatuur. Dat scheelt dus tientallen graden! Uit onderzoek blijkt dat een groen dak tot 75% bespaart op het aircogebruik van de onderliggende verdieping!
Een beter milieu door een groene gevel of dak
Wist je dat een groene gevel veel winst oplevert voor het milieu in jouw omgeving? Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat groene gevels fijnstof opnemen. Dat biedt een groot voordeel in grote steden met veel verkeer. Planten nemen ook CO2 op, die ze omzetten in suikers waar de plant op kan groeien. Daarnaast nemen de planten water op, zodat overtollig regenwater kan worden gebruikt in de grond in plaats van geloosd te worden in het riool. De kans op wateroverlast verkleint daarmee.
Ook blijkt dat planten heel goed tegen geluid van de straat kunnen helpen. Planten absorberen tot 50% geluid. Dat scheelt behoorlijk!
Verder zijn de planten een goede plek voor dieren. Vogels, vlinders en insecten kunnen zich erin schuilhouden. Aan sommige planten groeien bessen, die een belangrijke voedingsbron voor vogels zijn.
Een koel huis dankzij beplanting!
Naar het energiebesparende effect van groene gevels is nog niet veel onderzoek gedaan. Wel is er meer studie gedaan naar planten die bijdragen aan een koeler klimaat binnenshuis. In de zomer brandt de zon op de daken en muren en zorgt daarmee voor snelle opwarming van je huis. Een gevel kan makkelijk 50°C warm worden. Een plat dak zelfs 70°C. Door deze hoge temperaturen zal de warmte nog lang blijven hangen.
Planten kunnen helpen je woning koel te houden. Ze nemen tot 90% van de zonne-energie op. Planten verdampen water (dat geeft een verkoeld effect), reflecteren het zonlicht, nemen warmte op en produceren zuurstof.
Een groen dak blijft tot 40°C koeler dan een dak zonder beplanting. Dat scheelt dus een hoop! Ook muren blijken een stuk koeler te blijven dankzij planten.
Door de kleinere temperatuurverschillen tussen het dak, de muren en de temperatuur binnenshuis, vermindert dat de opwarming van je huis sterk.
Neem geen airco maar een boom!
Ook bomen blijken grote verschillen te maken in de zomer. Een flinke boom koelt net zo goed als 10 airco’s!
Bomen zorgen niet alleen voor schaduw, maar kunnen ook de omgeving koelen. Dat komt omdat bomen vocht opnemen uit de bodem. Dit vocht wordt naar de bladeren gebracht waar het verdampt. Daardoor kan onder of in de buurt van bomen de temperatuur 10°C tot 15°C kouder aanvoelen.
Eigenschappen van planten
Er zijn veel planten die je kunt gebruiken voor een groene en energiebesparende gevel. Maar elke plant heeft zijn eigenschappen.
Zo heb je bladhoudende en bladverliezende planten. Bladhoudende blijven groen in de winter. Dit soort planten zou je dus goed kunnen gebruiken aan een gevel aan de noordzijde van je woning. Bladverliezende planten kunnen juist geschikt zijn in de zomer; de blaadjes houden de muur koel in de zomer, maar in de winter kan juist de zon erop schijnen.
Daarnaast heeft elke plant een eigen groeisnelheid. Sommige planten groeien heel langzaam, andere groeien enkele meters per jaar. Het is slim daar rekening mee te houden. Een snelle groei kan zorgen voor snel resultaat, maar vereist ook meer onderhoud. Ook de groeihoogte, de maximale lengte van de plant, speelt mee.
En de oorsprong van de plant. Sommige planten uit het verre buitenland gedragen zich op een andere manier dan planten die van oorsprong uit het Europese continent komen.
Als laatste is de vorstbestendigheid belangrijk om rekening mee te houden.
Geschikte planten
Welke planten zou je dan kunnen gebruiken voor een groene gevel?
Je kan bijvoorbeeld kiezen voor een zelfhechtende soort, zoals de klimop. Deze snelgroeiende plant kan wel 30 meter hoog worden. Andere voorbeelden zijn de wilde wingerd en de trompetklimmer. Beide planten groeien snel en kunnen 10 tot 20 meter hoog worden.
Ook zijn er klimplanten die steun nodig hebben, zoals kamperfoelie. Deze kun je laten leiden langs een rek of binddraad en wordt ongeveer 3 tot 5 meter hoog.
Op daken blijkt sedum heel geschikt te zijn.
Hoe kunnen planten de gevel isoleren?
Sinds 1960 werd het in Nederland verplicht om woningen te bouwen met een spouwmuur. De spouw is een lege ruimte tussen een binnenmuur en een buitenmuur. De spouw voorkomt dat vocht naar binnen kan doordringen en heeft een isolerende werking. Een spouwmuur heeft dus voordelen ten opzichte van een enkele muur.
Door planten enkele centimeters van de gevel af te plaatsen, creëer je een tweede soort spouw; een bijna stilstaande luchtstroom.
Onderhoud
Een groene gevel heeft ongeveer 1 a 2 keer per jaar een snoeibeurt nodig. Ook is het belangrijk erop te letten dat de planten niet de dakgoot in gaan groeien waardoor verstoppingen kunnen ontstaan.