Cv-ketel zuinig afstellen en tot 20% besparen op gas!

Let op: de volgende informatie is alleen van toepassing op hoogrendementsketels (hr).

Wist je dat de cv-ketel zuinig afstellen tot 20% kan besparen op gas? Het is niet heel moeilijk en hoeft ook zeker niet veel te kosten. Bovendien los je problemen op zoals ruimtes die moeilijk opgewarmd worden en verdwijnen koude onbehaaglijke luchtstromen. En het levert een langere levensduur van je ketel op.

Het goed laten werken van de cv-ketel en -installatie heet ook wel inregelen. Heel weinig mensen weten precies wat dit betekent, maar het is de beste en goedkoopste manier om snel een hoop te besparen op gas. Waarom zou je duizenden euro’s investeren terwijl dit veel minder kost maar net zoveel bespaart?

Zo’n 80% van de cv-installaties is nooit ingeregeld. Dat is zonde, want het zuinig afstellen bespaart per jaar 10% tot 20% op verwarmingskosten. Dat levert veel geld op, aangezien driekwart van de energierekening uit verwarming bestaat! Een rijtjeswoning bespaart circa € 175 met het zuinig afstellen en een vrijstaande woning zelfs tot € 400 per jaar.

Wat moet je doen om de hr-ketel zuiniger te laten werken? Lees hieronder uitgebreide informatie, stop ook met het verspillen van gas en profiteer van een flinke kostenbesparing op energie!

Hoe kan de hr-ketel zuiniger met gas omgaan?

Bij een cv-systeem zie je altijd twee leidingen: door de ene pompt de cv-ketel het warme water naar de radiatoren. Nadat dit water door de radiatoren is gestroomd, gaat het door de andere leiding (de ‘retour’) terug naar de ketel. De temperatuur van dat afgekoelde water is van groot belang voor de zuinigheid van de hr-ketel. Maar hoe werkt dat dan?

Als gas wordt verbrand, ontstaat er waterdamp en koolstofdioxide (CO2). In de waterdamp, die als witte rook door je schoorsteen verdwijnt, zit warmte. Hr-ketels kunnen warmte uit de waterdamp halen door die te condenseren.

Bij condensatie koelt een gas af en wordt het vloeibaar. Denk maar aan de waterdamp die je zelf uitblaast buiten in de winter. Je ziet dan ook waterdamp. Als je tegen een koud raam blaast, ontstaan er waterdruppels (condens). Bij het verwarmen van een koude pan op het gasfornuis ontstaat ook condens: de waterdamp van de gasvlam condenseert tegen de koude pan. Daardoor zie je in het begin waterdruppels aan de buitenkant van de nog koude pan ontstaan. Als de pan verder opwarmt, verdwijnt de condens.

In de hr-ketel verwarmt de gasvlam de leidingen, vanwaar de warmte naar je radiatoren wordt gebracht. Is het water dat door deze leiding stroomt koud genoeg, dan condenseert de warme waterdamp zich tegen deze leidingen. De waterdamp wordt dus gebruikt om warmte uit te halen, zodat minder energie verloren gaat door de schoorsteen.

Helaas gebeurt dit proces van condenseren niet continu. Dat komt omdat het dauwpunt ongeveer 57°C is van de waterdamp die ontstaat bij de verbranding van aardgas. Bij een hogere temperatuur kan de waterdamp dus niet meer condenseren en verdwijnt het ongebruikt door je schoorsteen. Hoe lager de temperatuur, hoe meer condensatie er plaatsvindt en hoe meer energie er gehaald kan worden uit de verbranding van aardgas. De ketel kan tot 11% energie winnen uit de condensatie en dat bespaart dus veel!

Wat is het rendement van de hr-ketel?

Het verbranden van aardgas levert energie in de vorm van warmte, maar er zit ook energie in de waterdamp. Hr-ketels kunnen vrijwel alle warmte die vrijkomt bij de verbranding van aardgas gebruiken om je huis te verwarmen. Dat is heel efficiënt!

Eerder werden hr-ketels aangeprezen met een rendement van 107%. Dat komt omdat de warmte uit de waterdamp eerst niet werd meegerekend als energiebron. Inmiddels mag dat niet meer en is de “gaskeur 107” vervangen door simpelweg “hr”.

Het rendement van de hr-ketel vertelt hoeveel energie er daadwerkelijk gebruikt kan worden en hoeveel energie verloren gaat. In het algemeen geldt: hoe warmer, hoe lager het rendement. Bij hoge temperaturen gaat meer warmte verloren door warmtestraling in en rondom de ketel en bij de leidingen. Vaak wordt het rendement bepaald door te kijken naar de retourtemperatuur. Bij die temperatuur heeft de condensatie van de waterdamp ook invloed, waardoor een hoger rendement bereikt kan worden.

Dit is een globaal overzicht van het rendement van een hr-ketel bij verschillende retourtemperaturen:

Retour temperatuur	Rendement hr-ketel	Condensatie
60°C en hoger	minder dan 87%
50°C	90%	+3%
40°C	95%	+6%
30°C	97%	+9%
20°C	99%	+10%
10°C	100%	+11%

Conclusie: de temperatuur van het cv-water van je hr-ketel moet dus zo laag mogelijk worden om de hr-ketel zo zuinig mogelijk te laten werken. Hoe kun je dat voor elkaar krijgen?
 

Zuiniger verwarmen door de warmte beter te verdelen

Je zou denken dat het verlagen van de cv-temperatuur de oplossing is om de hr-ketel zuiniger te laten werken. Maar dat zet nog niet zoveel zoden aan de dijk. Allereerst is het namelijk belangrijk dat er een goede balans is in jouw cv-systeem. De warmte uit de hr-ketel moet eerlijk verdeeld worden over alle radiatoren. Deze moeten allemaal gelijkmatig warm worden.

Helaas blijkt dit bij 80% van de huishoudens en kantoren niet afgesteld te zijn. Daardoor zal de ene radiator warmer worden dan de andere, wat wisselingen in temperatuur veroorzaakt in verschillende kamers. Dat veroorzaakt een hoog gasverbruik, want de cv-ketel moet meer energie geven om toch alle ruimtes warm te krijgen. Hoe komt het dan dat de radiatoren niet even snel warm worden?

Radiatoren hebben verschillende groottes en staan elk op een andere afstand tot de ketel! Een grote radiator bevat immers meer water dan een kleine radiator. Dat betekent dat een kleine radiator sneller warm is dan een grote. Daardoor kunnen sommige kamers in je woning sneller warm zijn (en zelfs warmer worden) dan andere kamers. Daarnaast ontvangen radiatoren die het dichtst bij de ketel staan als eerste de warmte. Zonder goede instelling duurt het lang voordat radiatoren die verderop in de rij staan beginnen op te warmen en dat kost extra energie.

Het in balans brengen van je cv-installatie heet (waterzijdig) inregelen. Hierbij worden alle radiatoren zo ingesteld, dat ze ongeveer even snel warm worden. Door dit te doen wordt de warmte beter verdeeld waardoor de ketel niet onnodig lang hoeft te stoken. Ook koelt het water beter af in de radiatoren, waardoor het kouder terugkomt in de hr-ketel. Dat is nog een extra voordeel waardoor de hr-ketel een stuk zuiniger gaat werken.

Hieronder zie je het probleem versimpeld uitgelegd met afbeeldingen:

Op de afbeelding links zie je wat in veel huizen de situatie is: alle radiatoren staan helemaal open, maar de warmte wordt niet gelijkmatig verdeeld. De radiatoren die dichtbij de ketel staan worden het warmst. Daar gaat het warme water vrijwel onafgekoeld weer terug naar de ketel. Daardoor werkt de hr-ketel minder zuinig.

Radiator 3 staat verder van de ketel af en is juist te koud. Alle energie concentreert zich dus op radiator 1. De ketel moet erg veel moeite doen (en extra gas verbruiken) om toch de ruimte waar radiator 3 in staat warm te krijgen.

Dit los je op door de installatie waterzijdig in te regelen. Radiator 1 staat dichtbij de ketel en wordt als eerste warm. Deze moet dus langzamer stromen. Daardoor gaat het warme water sneller naar en door radiator 2 en 3 zodat deze eerder en beter warm worden. Zo krijg je de warmte gelijkmatiger verdeeld over je cv-systeem. Uiteindelijk zullen alle radiatoren niet even snel stromen, maar wel even snel warm worden en de juiste hoeveelheid warmte afgeven.

Hoe moet je waterzijdig inregelen?

Bij het inregelen zorg je ervoor dat het cv-water sneller of langzamer door de radiatoren gaat stromen. Dit zijn twee manieren waarop je dat kunt instellen:

– met de radiatorkraan. Door de plastic dop eraf te halen kom je terecht bij het zogeheten binnenwerk. Hier zit een draaischijf die je met een speciale inregelsleutel kunt instellen. Elk merk radiator heeft een andere sleutel, wat het inregelen lastig kan maken. En niet alle radiatorkranen hebben een mogelijkheid tot inregelen. Je zou ook elke radiator gewoon kunnen afstellen met de radiatorknop zelf, maar dat werkt minder effectief. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de radiatoren dan voor de linker- of rechterhelft koud blijven.

– met het voetventiel. Dit is een klein onderdeel dat zich bevindt aan de ‘uitgang’ van de radiator. Er zit een dopje op. Als je dat eraf draait, zie je het ventiel. Dit kun je open (linksom) en dicht (rechtsom) draaien met een universele inbussleutel. Hiervoor kunnen verschillende diktes nodig zijn.

De meeste cv-installaties hebben een van deze mogelijkheden. Bij hele oude radiatoren kan het zijn dat er geen instelbare radiatorkraan is en geen voetventiel. In dat geval zou je er zelf een voetventiel aan kunnen maken.
 

Wat kost het inregelen en kun je dit ook zelf doen?

Je zou het inregelen kunnen laten doen door een installateur. Dat kost ongeveer € 300 voor een tussenwoning. Verenigingen van eigenaren krijgen tot € 60 subsidie per woning krijgen als zij hun cv-installatie laten inregelen.

Alleen zijn er weinig bedrijven te vinden die dit willen of kunnen doen. Dat komt omdat de installateur hier weinig op kan verdienen of door een gebrek aan kennis en ervaring.

Daarom kun je het ook zelf doen. Op internet is er een handige inregelkit te koop waarmee je zelf de cv kunt inregelen met de benodigde spullen. Je krijgt thermometers en een boekje met instructie hoe het precies moet. Het is even weten hoe het werkt maar dan kun je het zelf! Het is ook goedkoper dan dat je er iemand voor laat komen! Binnen ongeveer 7 maanden heb je het terugverdiend.

De inregelkit biedt ook uitleg over het inregelen van vloerverwarming en stadsverwarming!
 
→ Energie en geld besparen met de inregelkit
 
 
Hieronder kun je zien hoe het inregelen werkt met de voetventielen van radiatoren.

Uitleg: zelf radiatoren waterzijdig inregelen met voetventielen

Er zijn meerdere manieren om je cv-installatie in te regelen, maar hoe moet je de radiatoren instellen? Professionele bedrijven maken gebruik van allerlei sensoren en berekeningen, die vertellen welke instelling het beste is voor welke radiator (hoe snel of langzaam bepaalde radiatoren moeten stromen).

Een makkelijke manier om dit zelf te doen is door te werken met de temperatuurmethode. Dit wil zeggen dat van alle radiatoren de temperaturen meet en ze daarop gaat instellen. Je hebt er geen speciale apparatuur of gereedschap voor nodig, dus dat scheelt.

Wat je wel nodig hebt:

• Inbussleutel (ook wel zeskantsleutel genoemd, zie hier rechts);
• Infrarood thermometer (IR);

 
 
Inbussleutels zijn te koop bij bouwmarkten of online zoals bol.com

Je kunt niet inregelen zonder de infrarood thermometer! Hiermee kun je het ventiel van de radiatoren op de juiste temperatuur instellen. Deze is te koop bij online shops als Bol.com en Aliexpress

 
Koop ir-thermometer bij bol.com
 
Let op: heb je de inregelkit besteld? Dan is de ir-thermometer meegeleverd.

Geen voetventiel aanwezig: wat nu?

Hebben sommige radiatoren geen voetventiel? Dan zou je het inregelen ook kunnen proberen door de radiatorkraan gewoon een beetje open of dicht te draaien, maar dit werkt wel minder effectief omdat je hierdoor de aanvoer van warmte blokkeert, wat de radiator zwakker maakt.

Als je handig bent, kun je ook proberen zelf een voetventiel eraan aan te monteren. Bekijk handige instructiefilmpjes op internet (bijv. Youtube) hoe je een radiator afkoppelt of monteert. Voetventielen zijn voor circa een tientje te koop bij online shops zoals Installatievakwinkel.
 
 

Als je een voetventiel plaatst, kan het zijn dat je een stukje van de buis moet afzagen zodat de radiator weer op zijn plek terug kan. Je kunt ook een draadfitting gebruiken om de aansluiting van de radiatorkraan te verlengen.

Om de leidingen van de cv waterdicht te krijgen, is henneptouw of teflontape nodig. Die kun je krijgen bij de bouwmarkt of online zoals bol.com.

Tip: doe dit klusje in de zomer. Het is niet heel moeilijk maar mocht er toch iets mis gaan, dan zit je niet in de kou en kun je rustig de tijd nemen om het op te lossen of hulp te zoeken.

 

Zo ga je waterzijdig inregelen

Let eerst hier nog even op:

• Draai elke radiator wijd open.
• Zorg ervoor dat de ketel een tijdje blijft stoken (draai de thermostaat op een hoge temperatuur).
• Wacht even tot de radiatoren goed warm zijn.
• Voor het beste resultaat moet je inregelen bij koud weer.

Dan ga je met de IR-thermometer de temperaturen van alle radiatoren meten. Meet de temperatuur bij de aanvoer en de retour van elke radiator, dus waar het warme water de radiator binnenkomt en waar het de radiator weer verlaat.
Tip: om foute metingen te voorkomen kun je een stukje ondoorzichtig tape of iets dergelijks op de radiator plakken en daar de IR-thermometer op richten.

Bij alle radiatoren waar het temperatuurverschil tussen aanvoer en retour te groot is, ga je het voetventiel een beetje open draaien met de inbussleutel. Een te groot verschil betekent dat de radiator te langzaam stroomt en daardoor te weinig warm water krijgt en dus ook minder warmte afgeeft dan eigenlijk zou moeten.

Daar waar het temperatuurverschil te klein is, moet het voetventiel een stukje dichtgedraaid worden. Dit heet ook wel ‘knijpen’. Het warme water stroomt in die radiatoren te snel, waardoor het te heet weer terug naar de ketel gaat.

Wacht ongeveer 10 minuten totdat je weer opnieuw aan de voetventielen gaat draaien. Bedenk dat elke verandering invloed heeft op het hele cv-systeem (als één radiator langzamer gaat stromen gaat het water sneller door de andere radiatoren). Breng elke keer dus kleine veranderingen aan!

 

 

 

Wat zijn de goede temperaturen?

Als je de radiatoren gaat inregelen, moet je ook weten wat goede temperaturen zijn. Tot welke temperatuur moet het water afkoelen?

Water in de radiatoren moet de tijd krijgen om de warmte af te geven aan de ruimte. De temperatuur van het uitgaande water (retour) moet ongeveer 20-25% lager zijn dan het inkomende water. Hoe hoger de temperatuur is, hoe groter het verschil moet zijn.

Dit is een handig overzicht:

 
In de tabel zie je dat door het inregelen de retourtemperatuur eigenlijk nauwelijks meer boven de dauwpunttemperatuur uitkomt. Daardoor condenseert de hr-ketel dus altijd, waardoor er energie gehaald kan worden uit de rookgassen. Dat bespaart energie!

Zuiniger verwarmen: vermogen ketel goed instellen

Een manier om de hr-ketel zuiniger af te stellen, is door het cv-vermogen te verlagen. Dit staat meestal te hoog ingesteld. Maar wat is het cv-vermogen?

Het vermogen van de cv betekent hoeveel energie de ketel moet leveren om jouw woning te verwarmen. Radiatoren of vloerverwarming geven deze energie af in de vorm van warmte. Het vermogen wordt altijd uitgedrukt in kiloWatt (kW). Om zuiniger te verwarmen moet er een goed evenwicht zijn tussen de energie die de ketel levert en de energie die radiatoren kunnen afgeven.

In de meeste huizen staat het vermogen op de fabrieksinstelling. Dat is vaak veel hoger dan de totale capaciteit van alle radiatoren. Daardoor gaat het de ketel met een hoge temperatuur branden en gaat het opwarmen snel. Maar de ketel werkt dan minder efficiënt en verbruikt meer gas. Vergelijk het met alsof je plankgas naar 100 km/uur gaat. Dat kost een flinke slok brandstof, terwijl door langzaam het gaspedaal in te drukken je ook tot 100 km/uur komt, maar wel zuiniger.

Door het hoge vermogen gaat de ketel dus snel op hoge temperatuur branden. In veel gevallen veroorzaakt dat tikkende leidingen in de ochtend. Je huis wordt heel snel warm, vaak zelfs tijdelijk te warm waardoor de ketel afslaat, de kou binnendringt en het onbehaaglijk aanvoelt.

Het cv-vermogen moet dus kloppen met de totale hoeveelheid energie die nodig is om jouw huis te verwarmen. In elke kamer hangen een of meerdere radiatoren. Hoe groter de kamer, hoe groter de radiator. Met lastige berekeningen is uit te rekenen
hoe groot de radiator moet zijn om een bepaalde ruimte op te warmen. Daarop zijn
in elke ruimte radiatoren met de juiste capaciteit geïnstalleerd.

Hoeveel vermogen precies genoeg is, hangt af van het bouwjaar, de isolatie, de grootte van de woning en het soort verwarming (radiatoren, vloerverwarming en het aantal daarvan dat in gebruik is). Hieronder staan gemiddelden:

• Appartement: 11 kW
• Rijtjeswoning: 16 kW
• Hoekwoning: 20 kW
• Vrijstaande woning: 28 kW

Let op! Door een lager vermogen in te stellen warmt je cv-ketel trager op waardoor het langer duurt om je woning warm te krijgen. Heb je een klokthermostaat die werkt met een ingesteld programma, dan gaat de ketel eerder beginnen met branden zodat het toch op tijd warm is. Heb je een standaard thermostaat dan kan het verlagen van het vermogen misschien geen goed idee zijn vanwege de langere opwarmtijd.

Exacte vermogen berekenen

Elke radiator kan een bepaalde hoeveelheid warmte afgeven. Dit wordt ook wel het vermogen genoemd. Een kleine radiator bijvoorbeeld 500 Watt (= 0,5 kW), een grote radiator 3000 Watt (= 3 kW). Als je alle vermogens van de radiatoren optelt, weet je hoeveel vermogen de ketel nodig heeft om jouw woning te verwarmen.

Wil je weten hoeveel vermogen de cv-installatie bij jou thuis exact heeft? Dan kun je het vermogen van alle radiatoren bij elkaar optellen. Hoe het vermogen te vinden is, kun je hieronder lezen. We gaan ervan uit dat alle radiatoren passen bij de te verwarmen ruimtes.

1. Meet de afmetingen van de radiator (lengte en breedte).

2. Zoek het type van de radiator op. (bijv. T10, T11 …)

3. Zoek in tabellen het vermogen, bijvoorbeeld hier. Het is ook te vinden in webshops zoals bij warmteservice.nl. Zoek met de lengte, breedte en type.

Tel tot slot alle vermogens bij elkaar op. Tel daarbij 10% op. Dit is nodig om bij extreem koud weer ook nog een warm huis te hebben. Als alles is opgeteld weet je het vermogen van jouw cv-installatie. Dit getal stel je in bij de hr-ketel. Denk eraan dat 1000 Watt = 1 kW.

De instellingen van de hr-ketel aanpassen

Er is nog meer gas te besparen door sommige instellingen van de hr-ketel te veranderen. Of dit mogelijk is hangt af van het merk en type ketel dat je thuis hebt. Bij sommige ketels zijn meer mogelijkheden om ze in te stellen dan andere.

Pas nooit zomaar instellingen aan. Ga bijvoorbeeld niet in de menu’s die alleen toegankelijk zijn voor installateurs (met toegangscode). Wel kun je met sommige instellingen een beetje ‘spelen’ totdat je de juiste verhouding hebt gevonden tussen het verwarmen van je huis en het zuinig werken van de hr-ketel.

Hieronder staan een paar voorbeelden van instellingen die je aan kunt passen.

Pompsnelheid verlagen

Moet je de voetventielen van radiatoren erg ver dichtdraaien tijdens het inregelen? En hoor je ook veel ruis? Dan draait de pomp van de ketel te snel. Kijk in de handleiding van je ketel hoe je de pompsnelheid kunt verlagen. Bij sommige ketels zijn er drie standen. Bij andere ketels kun je een maximale pompsnelheid instellen. Probeer hiermee te spelen, net zo lang totdat het ruizen minder wordt. Stel de snelheid niet te laag in, want dan kan de ketel zijn warmte niet meer kwijt.

Temperatuur cv-water verlagen

Door het inregelen van je cv-installatie krijgt de hr-ketel het water dat retour komt kouder terug. Dat is gunstig want dan werkt de ketel een stuk zuiniger. Maar je kunt ook zelf proberen de ketel een handje te helpen nog zuiniger te werken.

Door de temperatuur van het cv-water te verlagen, gaat de hr minder gas verbruiken. De maximale temperatuur staat meestal standaard ingesteld op 80°C tot 90°C. Dat is slecht voor de zuinigheid van je hr-ketel!

In veel gevallen kun je de cv-watertemperatuur verlagen. Tot hoever dit kan hangt af van de isolatie van je woning. Een slecht geïsoleerde woning heeft meer energie nodig om op te kunnen warmen. Meestal kun je de temperatuur tot 70°C verlagen zonder problemen.

Ga je de temperatuur verder verlagen tot bijvoorbeeld 60°C, dan loop je het risico dat in een strenge winter je woning niet meer zo warm wordt als je zou willen. Hieronder staat een tip hoe je dat kunt verbeteren, waardoor je toch met een lage temperatuur je gasverbruik kunt verminderen en een goed comfort behouden.

Sneller verwarmen op lage en zuinige temperatuur

Soms kan het zuinig afstellen van je cv-installatie wat ongemak opleveren. Dat is vooral het geval als je in een slecht of matig geïsoleerde woning woont. Door een lagere cv temperatuur wordt je ketel een stuk zuiniger maar ook zwakker. Er wordt soms te weinig warmte geleverd om je woning goed op te warmen. Daardoor kan het bijvoorbeeld lang duren voordat de gewenste temperatuur is bereikt.

Je kunt dit eenvoudig oplossen door gebruik te maken van radiator ventilatoren. Deze maken je radiatoren krachtiger, omdat ze de hete lucht sneller door de kamer laten stromen. Daardoor is je kamer sneller op temperatuur en voelt het ook warmer aan!

Lees meer over de radiator ventilator

Kapotte radiatoren opsporen

Met de infrarood thermometer kun je ook fouten in de installatie ontdekken. Helaas komt het regelmatig voor dat radiatoren verkeerd zijn aangesloten. Dat is het geval als een radiator onderin het warmst is. Dat is nooit goed. Heb je na de aanpassingen twijfels of er een radiator niet goed werkt? Schakel dan de hulp in van een expert.

Cv-ketel bijvullen en ontluchten

Als je bezig bent, kijk dan meteen even naar de druk van de cv-installatie. Is deze te laag (minder dan 1 bar), dan moet hij bijgevuld worden. Een te lage druk is de oorzaak dat radiatoren niet goed warm worden. Wist je dat je energie bespaart met een juiste cv-druk? Hoe je de cv makkelijk zelf bijvult, lees je op cv-ketel bijvullen.

Ook is het belangrijk dat de cv-installatie ontlucht is. Lucht veroorzaakt tikken in de leidingen. En lucht blokkeert de verspreiding van warmte over de radiatoren. Dat kost dus extra gas om je woning warm te krijgen. Het ontluchten is niet moeilijk. Lees hoe het werkt op cv ontluchten.

Maak je centrale verwarming nóg zuiniger!

Radiator ventilator	Cv-leidingen isoleren	Radiatorfolie
Sneller en goedkoper verwarmen met de radiator ventilator. Bespaar meer dan € 75 per jaar!	Isoleer zelf de leidingen van je cv die door onverwarmde ruimtes lopen. Bespaar € 2 per meter!	Bespaar tot ruim € 100 per jaar met onzichtbare radiatorfolie!
Bekijk radiator ventilator	Lees meer over cv buisisolatie	Bekijk radiatorfolie