Zelf duurzame energie opwekken met zonnepanelen

Stroom opwekken met de zon. In Nederland is er genoeg zon om energie mee op te wekken, zoals met zonnepanelen. Deze zetten licht om in elektriciteit, ook als de zon zich achter de wolken bevindt. Zonnepanelen zijn de afgelopen jaren steeds goedkoper geworden. Daarom zie je ze ook op steeds meer daken verschijnen. In 2018 zijn maar liefst 4,5 miljoen zonnepanelen geïnstalleerd!

Zonnepanelen hebben veel voordelen. Je bespaart direct op je energierekening. Een deel van de stroom die je gebruikt wordt geleverd door de zonnepanelen. De panelen maken stroom zonder lawaai te maken, hebben nauwelijks onderhoud nodig en gaan heel lang mee. Toch hebben zonnepanelen ook een aantal nadelen. Je leest er hieronder alles over!

Hoe werken zonnepanelen?

Zonnepanelen wekken elektriciteit op zodra er licht op valt. Elk paneel bestaat uit zonnecellen die aan elkaar gekoppeld zijn. Elke cel levert een gelijkspanning van zo’n 0,5 volt. Veel cellen achter elkaar zorgen ervoor dat het paneel een hogere spanning kan bereiken, zoals 36 volt. Meerdere panelen worden ook weer aan elkaar aangesloten, waardoor de spanning nog verder oploopt.

De panelen produceren een andere soort stroom dan uit je stopcontact komt, namelijk gelijkspanning. Om dat geschikt te maken voor de stroom in je huis (wisselspanning) is er een omvormer nodig.

De elektriciteit die via de omvormer uit de zonnepanelen komt wordt eerst in huis gebruikt. Leveren de panelen meer stroom dan je op dat moment nodig hebt, dan gaat de overige stroom het elektriciteitsnet op. Je stroommeter draait terug of een aparte meter registreert de hoeveelheid stroom die je verkoopt aan het net.

Zonnepanelen produceren elektriciteit als er genoeg licht is. Zodra de eerste ochtendschemering zich aandient, beginnen de zonnepanelen al met het opwekken van stroom. Dat is dan wel nog heel weinig, want pas als de zon echt schijnt leveren de panelen de meeste stroom. In optimale omstandigheden (juiste schuine hoek, loodrecht naar de zon, niet te hoge temperatuur) zetten zonnepanelen zo’n 15% van de zonne-energie om in bruikbare elektriciteit.

Hoeveel geld besparen zonnepanelen?

Zonnepanelen besparen geld, omdat je minder stroom hoeft te kopen van het net, maar ook overtollige stroom kunt verkopen. Hoe dit precies werkt kun je hieronder lezen.

Een zonnepaneel levert per jaar ongeveer 250 kWh elektriciteit. Dat is € 55. Hoe meer panelen je hebt, hoe meer geld je bespaart.

Aantal panelen	Opbrengst	Besparing
2 stuks	500 kWh	€ 110
3 stuks	750 kWh	€ 165
4 stuks	1000 kWh	€ 220
6 stuks	1500 kWh	€ 330
10 stuks	2500 kWh	€ 550

Een klein systeem (2 tot 4 zonnepanelen) met een paar zonnepanelen kost ongeveer € 1700 inclusief installatie en heb je binnen 10 jaar terugverdiend.

Een groot systeem (10 zonnepanelen) kost ruim € 3000 en is binnen 6 jaar al terugverdiend. Vanwege de installatiekosten is een klein systeem naar verhouding duurder dan een groot systeem.

Hoeveel zonnepanelen wil je op jouw dak?

Hoeveel zonnepanelen zou je op jouw dak willen plaatsen? Ben je tevreden met een paar of wil je het liefst je hele dak vol? In beide gevallen zijn er voor- en nadelen.

Hoe meer zonnepanelen je koopt, hoe lager de prijs per paneel is.

Maar plaats je jouw dak vol met zonnepanelen, dan raak je de grootste hoeveelheid stroom die je elk jaar opwekt kwijt aan het stroomnet. Door nieuwe regelingen ontvang je waarschijnlijk een lagere prijs voor de stroom die je aan het net verkoopt. Zodra je zelf stroom nodig hebt moet je deze tegen hogere prijs inkopen.

Om de stroom uit zonnepanelen te kunnen omzetten naar geschikte stroom voor thuis moeten zonnepanelen een hoog voltage kunnen leveren. Dit wordt bereikt door zonnepanelen in serie aan elkaar te koppelen. Hoe meer zonnepanelen, hoe hoger de voltages en de stroomsterktes die dan ontstaan. Met een klein systeem blijft dit beperkt, wat misschien ook wel veiliger voelt.

Kies je voor een klein systeem (2, 3 of 4 zonnepanelen), dan wordt het overgrote deel (90%) van de opgewekte stroom door jouzelf gebruikt. Dat bespaart het meeste. Een klein deel wordt op het net gebracht.

Wil je weten hoeveel zonnepanelen er eigenlijk op jouw dak passen?

Waar kun je zonnepanelen kopen?

Er zijn veel aanbieders actief waar je zonnepanelen kunt kopen en laten installeren. Hieronder vind je een paar voorbeelden.

Levensduur en garantie zonnepanelen

Niemand weet precies hoe lang zonnepanelen meegaan. De eerste zonnecel werd in 1889 gemaakt. In 1989 kwamen de eerste zonnepanelen op een Nederlands dak. De kwaliteit van de panelen en het rendement zijn sindsdien toegenomen. Nog steeds zijn er nieuwe ontwikkelingen waardoor zonnepanelen meer stroom kunnen opwekken en langer meegaan.

Fabrikanten die zonnepanelen leveren van een goede kwaliteit, geven ten minste 10 jaar garantie. Sommige fabrikanten durven zelfs 25 jaar garantie productgarantie te geven. Zonnepanelen gaan ten minste 25 jaar mee, maar in de meeste gevallen veel langer.

Maar niets heeft het eeuwige leven. Ook zonnepanelen niet. Elk jaar kunnen de panelen een heel klein beetje minder stroom opwekken. Maar die afname is zeer gering. Naast de garantie op het paneel, geven de meeste fabrikanten ook vermogensgarantie. Men garandeert dat de panelen na 25 jaar nog steeds minimaal 80% van hun oorspronkelijke vermogen moeten kunnen leveren.

Levensduur omvormer

De levensduur van de omvormer is wat korter dan van de zonnepanelen. Helaas zijn er soms slechte verhalen te lezen over omvormers, zoals dat ze snel stuk zouden gaan. Daarom is het goed om het complete verhaal te weten.

De omvormer zet gelijkspanning van de zonnepanelen om in wisselspanning, waardoor de stroom geschikt wordt om terug te leveren aan het stroomnet. Ook beveiligt de omvormer de installatie: als de stroom wegvalt, schakelt de omvormer automatisch uit. Omvormers bestaan uit kleine elektronica onderdeeltjes. Het is altijd mogelijk dat er onverwacht zo’n onderdeel eerder kapot gaat dan normaal. Maar in dit geval heb je altijd recht op een gratis nieuwe omvormers dankzij de jarenlange garantie!

De kwaliteit van omvormers verschilt. Veel omvormers gingen eerder ongeveer 5 tot 10 jaar mee. Maar de kwaliteit van omvormers wordt steeds beter. Tegenwoordig durven sommige fabrikanten zelfs 10 jaar garantie te geven! Goede omvormers kunnen zeker 15 jaar meegaan.

Subsidie zonnepanelen

De afgelopen jaren zijn zonnepanelen vaak gesubsidieerd. De staat gaf een geldbedrag terug op de aankoop van zonnepanelen. Maar de prijs van zonnepanelen is flink gedaald. Daardoor is er minder noodzaak om subsidie te geven. Sommige gemeenten hebben bepaalde regelingen, maar landelijk wordt er geen subsidie meer gegeven. Toch is er een andere mogelijkheid om geld terug te krijgen op je zonnepanelen, namelijk door btw terug te vragen.

Als je zonnepanelen gaat kopen, betaal je ook 21% btw. Na installatie van de zonnepanelen kun je dit bedrag terugvragen bij de Belastingdienst. Helaas is dat een vervelende, ingewikkelde procedure met formulieren. Een zure appel waar je doorheen moet bijten. Maar sommige verkopers bieden een service: zij vragen voor jou de btw terug!

Wil je toch zelf de btw terugvragen? Dan werkt dit ongeveer zo:

BTW terugvragen zonnepanelen

Om btw terug te vragen van de aanschaf en installatie van de zonnepanelen, moet je je aanmelden bij de Belastingdienst als “ondernemer”. Dit kan voor alle installaties die vanaf 20 juni 2013 zijn geplaatst. De Belastingdienst ziet jou als ondernemer, omdat je elektriciteit verkoopt aan de energieleverancier en daar btw over moet betalen.

De Belastingdienst rekent de btw uit die jij elk jaar moet betalen. Dat is een bedrag tussen de € 20 en € 200. Zie de tabel van de Belastingdienst. Dit bedrag wordt in mindering gebracht op het btw-bedrag dat je terug kunt krijgen van de installatie. Stel dat je voor 8 zonnepanelen met 2100 Wp vermogen € 400 btw hebt betaald. Dan moet je elk jaar € 40 btw betalen over de elektriciteit die je opwekt. Je krijgt dus 400 – 40 = € 360 op je rekening.

Normaal moeten ondernemers meerdere keren per jaar aangifte doen over de btw. Maar op het formulier Opgaaf zonnepaneelhouders kun je aangeven dat je ontheffing wilt. Deze ‘ontheffing van administratieve verplichtingen’ betekent eigenlijk dat je geen btw meer hoeft te betalen. Die ontheffing krijg je niet zomaar, want je moet voldoen aan de voorwaarden. De voorwaarden gaan vooral over de vraag of je al ondernemer bent en zelf btw aangifte doet. In die gevallen is het mogelijk dat je niet in aanmerking komt voor de ontheffing.

Tip! Zonnepanelen en opstalverzekering

Heb je zonnepanelen gekocht? Als de zonnepanelen beginnen elektriciteit op te wekken, moet je weten of ze verzekerd zijn. Zonnepanelen vallen onder de opstalverzekering. Sommige verzekeraars bieden standaard dekking voor zonnepanelen. Bij andere verzekeraars is dit niet. Neem contact op met je verzekeraar of jouw zonnepanelen gedekt zijn.

Hoeveel krijg je voor de stroom die je verkoopt aan het net?

Als je zonnepanelen hebt, gaat een deel van de stroom die je zelf niet kunt gebruiken het stroomnet op. Dit wordt verrekend op je energiefactuur. Om te snappen hoe dat precies werkt, moet je weten hoe de stroomprijs in elkaar zit.

Als je stroom koopt van het net, moet je daar een tarief over betalen. Deze bestaat uit de marktprijs, belastingen en btw. De marktprijs verandert continu op basis van vraag en aanbod, maar wordt twee keer per jaar aangepast en verrekend op je energierekening.

Bovenop deze basisprijs komt de energiebelasting. Energie levert vervuiling op, is niet goed voor het milieu en beperkt beschikbaar. Daarom wil de overheid dat we er zuinig mee omgaan. Daarnaast is er nog een opslag duurzame energie (ODE) waarmee duurzame energieprojecten worden betaald.

Hier bovenop komt nog btw.

Salderen

Tot nu toe werd de overtollige stroom van de zonnepanelen verrekend met jouw stroomverbruik (salderen). Je kreeg er dezelfde prijs voor. Eigenlijk is dat niet helemaal eerlijk, want je kreeg de belastingen en btw, die je normaal betaalt als je stroom inkoopt, ook voor stroom die je aan het net verkoopt! Dit was een vorm van subsidie.

Binnen enkele jaren gaat deze regeling vervangen worden. Steeds meer mensen hebben zonnepanelen en dit kost de overheid dus steeds meer geld. Daarom is er iets nieuws bedacht.

Terugleversubsidie

Over enkele jaren (rond 2021) zal de stroom die je verkoopt aan het net op een andere manier verrekend gaan worden. Dit zal middels een terugleversubsidie gebeuren. Bovenop de marktprijs krijg je een vergoeding van de overheid. Uitgangspunt zou moeten worden dat zonnepanelen binnen 7 jaar terugverdiend moeten kunnen worden.

De hoogte van de terugleversubsidie is nog niet bekend. Wel is duidelijk dat deze subsidie steeds aangepast kan worden door elke minister van Economische Zaken en Milieu. Het is een nieuw instrument om gebruik van te maken door welke kleur regering dan ook.

Wat zijn de nadelen van zonnepanelen?

Zonnepanelen hebben ook een aantal nadelen. Ze kunnen het stroomnet complexer maken en minder geld besparen dan je eigenlijk had gehoopt.

Risico’s

Hoewel de kans klein is, kunnen zonnepanelen wel een risico vormen. Je hebt immers een energiecentrale op je dak. De zon kun je niet even uitschakelen! Hoe meer panelen je hebt, hoe hoger het voltage en de stroomsterkte, en hoe groter de omvormer. Slijtage, een slechte installatie of slechte materialen vormen risico’s op ongelukken zoals brand.

Helaas zijn er steeds meer gevallen bekend waarbij brand is ontstaan door zonnepanelen. Dat kan allerlei oorzaken hebben, zoals een slechte koppeling van kabels, een oververhitte omvormer of een defect in een zonnepaneel. Zonnepanelen liggen in weer en wind, in hitte en koude buiten op het dak. Het is niet te zeggen wanneer zonnepanelen aan vervanging toe zijn. Daarvoor zijn experts nodig. Zeker bij oudere panelen is het belangrijk dat de gehele installatie, dus ook kabels en de omvormer, regelmatig gecontroleerd worden. Sommige verzekeraars zijn zelfs van plan om minimum eisen te stellen aan installaties met zonnepanelen, zoals ten minste elke 3 jaar een controle. Dat kost je geld, ongeveer een paar honderd euro per keer.

Dumpen van stroom

De prijs van energie wordt bepaald door vraag en aanbod. Is er veel aanbod van elektriciteit maar weinig vraag, dan daalt de prijs. Als iedereen zijn dak vol zou zetten met zonnepanelen, is er veel meer stroom beschikbaar dan er gebruikt kan worden. Deze stroom wordt naar de rest van het land of zelfs naar het buitenland gebracht. Dit soort stroomdumping veroorzaakt grote verschillen in de prijs. Bij een zonnige dag in Duitsland wordt, door het grote aantal zonnepanelen, de stroomprijs vaak tijdelijk 0 of moeten de Duitsers zelfs betalen om hun stroom weg te krijgen.

Bovendien moet de infrastructuur aangepast worden. Er zijn meer kabels nodig om een grotere hoeveelheid stroom te transporteren door het land. Dat kost miljarden euro’s, terwijl we door de de hoge piek aan beschikbare stroom en de lage prijs er weinig aan verdienen!

Stroom opslaan moeilijk

Het nadeel van zonnepanelen is dat je de energie direct moet gebruiken. Stroom opslaan is moeilijk. Een thuisaccu kan een paar dagen stroom opslaan, zodat je vooral in de zomer stroom hebt bij bewolkt weer. Maar juist in de winter heb je veel energie nodig om je huis warm te houden. Voor opslag van stroom op lange termijn is nog geen oplossing.

Efficiëntie van zonnepanelen

Een groot nadeel van zonnepanelen is dat ze een laag rendement hebben. De zon straalt energie naar de aarde. Een zonnepaneel kan hooguit 20% van deze energie gebruiken door er elektriciteit van te maken. Dat betekent dat 80% niet gebruikt wordt en dat is eigenlijk heel zonde.

Dat betekent dat je veel zonnepanelen moet hebben om een aardige hoeveelheid stroom op te wekken. Zou je in de toekomst alles elektrisch doen (1 elektrische auto, elektrisch verwarmen met een warmtepomp, inductie koken en een airco in de hete zomer), dan heb je ten minste 40 zonnepanelen nodig. Daar heeft een gemiddelde woning niet genoeg ruimte op het dak voor.

Wat zijn alternatieven voor zonnepanelen?

De zon levert ons licht, maar vooral ook warmte! Veel mensen hebben nog nooit gehoord van de zonneboiler. Dit systeem neemt juist de warmte van de zon op. Dat doen zonneboilers veel efficiënter dan zonnepanelen: tot meer dan 80% van de zonne-energie wordt gebruikt.

Zonneboilers hebben een 4x hoger rendement dan zonnepanelen! Als je warm water nodig hebt voor bijvoorbeeld je keukenboiler of wasmachine, dan heb je 10 zonnepanelen nodig (2000 Watt). Maar dezelfde hoeveelheid energie kan ook opgewekt worden met 2 à 3 collectors op je dak. Dat scheelt een hoop ruimte en ‘lelijke’ daken vol zonnepanelen!

Het voordeel van de zonneboiler is dat de energie voor een groot deel beperkt opgeslagen wordt in de boiler, zodat je ’s avonds of de volgende dag nog gebruik kan maken van warm water.